Thứ Hai, ngày 21 tháng 7 năm 2014
Thi thể các nạn nhân
được bọc trong bao plastic đặt bên vệ đường nơi máy bay Malaysia Airlines MH17
rơi cạnh làng Hrabove – Hình AP
Ngày 18/7 một
chuyến bay của Malaysian Airlines đã bị bắn hạ ở phía Bắc Torez ở vùng Donetsk,
một khu vực do phe ly khai kiểm soát. Toàn bộ hành khách và phi hành đoàn đều tử
nạn. Tuy chưa có kết luận rõ ràng, nhưng những bằng chứng đã đưa ra hiện giờ đã
tố cáo phe ly khai chính là thủ phạm trong sự kiện này và cũng tố cáo sự dính
líu của Nga. Sự kiện này đã thay đổi cục diện trong xung đột ở Ukraine
Các khả năng về
một giải pháp cho Putin:
1) Một mặt
công khai ủng hộ sự điều tra kỹ càng về tai nạn máy bay MH 17 nhưng vẫn xóa bỏ
các vết tích chứng minh sự liên quan của phe ly khai và nước Nga:
Đây dường như
là những gì mà Putin đang làm. Theo các nguồn tin BBC và CNN, phe ly khai đã cố
gắng di chuyển thi thể của các nạn nhân và gây cản trở cuộc điều tra của các tổ
chức quốc tế. Các quan sát viên của tổ chức OSCE nói rằng họ vẫn bị hạn chế
trong việc tiếp cận. Tuy nhiên, trên phương diện ngoại giao, Putin vẫn bảo đảm
sẽ có một cuộc điều tra rõ ràng và minh bạch nhưng ông vẫn không quên đổ trách
nhiệm cho chính quyền Kiev là nguyên nhân chính dẫn đến cuộc xung đột và thảm họa
máy bay này. Ngoài ra, chính phủ Nga cũng bị cho là đã sửa đội nội dung liên
quan đến thảm họa máy bay MH17 trên Wikipedia. Và tình báo của Ukraine cũng đã
quay được cảnh hệ thống tên lửa đất đối không Buk đã được duy chuyển mặc dù trước
đó phe ly khai tuyên bố là không hề sở hữu loại vũ khí hiện đại này.
Thời gian sẽ
không cho Putin chơi trò "hai mặt này". Thảm họa máy bay này đã vô
tình quốc tế hóa cuộc xung đột ở Ukraine. Phản ứng của quốc tế là vô cùng gay gắt
và đang chĩa thẳng vào Putin. Ngày 19/7, thủ tướng Hà Lan Rutte đã có cuộc điện
đàm với Putin và đã nói thẳng rằng "thời gian đang gần cạn để Ngài có
thể chứng tỏ cho thế giới thấy rằng Ngài có thiện chí". Trong cùng
ngày, thủ tướng Đức Angela Merkey cũng yêu cầu Moscow hành động một cách có
trách nhiệm. Trước đó vào ngày 18/7, tổng thống Barrack Obama cũng nêu rõ ràng
rằng Nga phải gánh chịu trách nhiệm trong sự kiện thảm họa máy bay này. Ngoại
trưởng Mỹ John Kerry cũng đã nói nhấn mạnh với người đồng cấp bên Nga Sergey
Lavrov rằng hai phe phải thực hiện việc ngừng bắn và phải tìm một giải pháp
chính trị để đi đến hoa bình và Moscow phải bảo đảm các tổ chức điều tra quốc tế
được tiếp xúc hiện trường một cách đầy đủ. Đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc cô
Samantha Power đã nhấn mạnh rằng "nước Nga phải chấm dứt cuộc xung đột
này".
Các lệnh mở rộng
cấm vận và cô lập về mặt kinh tế đang chờ đợi Moscow nếu chính quyền của Putin
không nhận trách nhiệm về thảm họa và tìm cách giảm leo thang xung đột và không
bảo đảm được một cuộc đều tra minh bạch. Từ trước tới nay, Putin luôn lợi dụng
sự chia rẽ trong cộng đồng quốc tế để trục lợi cho riêng mình. Trước khi thảm họa
này MH17 xảy ra, đã có sự không đồng thuận về việc áp đặt các lệnh cấm vận đối
với nước Nga, ví dụ như thủ tướng Đức đã không ủng hộ việc cấm vận đối với nước
Nga vì các lợi ích kinh tế giữa hai nước Nga-Đức. Và còn có một số nước bày tỏ
sự đồng cảm đối với Nga.
Tuy nhiên, thảm
họa máy bay này đã làm thay đổi tình hình 180 độ. Sự cố ý phi tang chứng cứ tội
phạm cáo buộc phe ly khai và sự liên quan của Moscow sẽ đẫn đến sự cô lập đối với
nước Nga từ cộng đồng quốc tế. Trong một kỷ nguyên mà việc trao đổi kinh tế giữa
các nước mang tính quyết định vào sự tăng trưởng kinh tế của một quốc gia thì
việc bị cô lập về mặt kinh tế và chính trị là một điều tự sát đối với quốc gia
đó. Và đây chính là hậu quả của sự thiếu trách nhiệm của chính quyền Moscow
trong cuộc xung đột ở Ukraine. Thị trường châu Âu là vô cùng quan trọng đối với
Nga (Hà Lan chiếm 14.6% thị trường xuất khẩu của Nga, Đức chiếm 6.8%, Ý 6.2%).
Các mặt hàng xuất khẩu của Nga chủ yếu là tài nguyên thiên nhiên như khí đốt,
kim loại, gỗ, các chất hóa học. Và Nga chính là nguồn cung cấp khí đốt lớn nhất
của châu Âu.
Trong khi đó
các mặt hàng nhập khẩu của Nga bao gồm máy móc công nghệ cao, thuốc men, thịt,
trái cây, các công cụ bằng kim loại. Và châu Âu cung cấp không ít cho Nga các
loại mặt hàng này. Sự tăng trưởng kinh tế từ Nga là kết quả của một phần rất lớn
từ các mối quan hệ kinh tế đối với châu Âu. Việc mở rộng cấm vận đối với mọi
lĩnh vực kinh tế của Nga nếu không nhận trách nhiệm thảm họa máy bay sẽ đặt Nga
vào tình thế không còn khả năng giao thương kinh tế với châu Âu, Mỹ vá các nước
đồng minh của Mỹ. Điều đó sẽ làm suy giảm nghiêm trọng sự tăng trưởng kinh tế của
Nga.
Thật sự trước
khi thảm họa máy bay xảy ra, nền kinh tế của Nga đã phải hứng chịu những hậu quả
nghiêm trọng từ lệnh cấm vận của Washington và EU. "Tỉ giá đồng rúp so với
đồng euro cũng tụt xuống mức thấp chưa từng thấy: 50,99 rúp đổi 1 euro. Đồng thời,
thị trường chứng khoán Nga sụt giảm mạnh nhất trong 5 năm qua khi chỉ số chính
Micex có thời điểm giảm đến 9,8%.". "Điều đáng ngại hơn đối với Nga
là công ty đầu tư Renaissance Capital, một tổ chức dự báo vốn dĩ rất lạc quan về
kinh tế Nga, vừa cắt giảm dự báo tăng trưởng của nền kinh tế này trong năm 2014
từ 3,3% xuống còn 1,6%."
Nếu còn chơi
chiêu bài "hai mặt", Nga sẽ phải đối diện hậu quả rất lớn, đó là sự
cô lập về mặt kinh tế từ cộng đồng quốc tế. Sự sụp đổ về mặt kinh tế sẽ dần dần
kéo theo sự sụp đổ về mặt chính trị.
* Nhân tố Hà
Lan:
Bây giờ vai
trò của Hà Lan là quyết định đối với tình hình ở Ukraine vì Hà Lan có số người
thiệt mạng nhiều nhất trong thảm họa MH17 (193 nạn nhân).
Cũng giống như
trong quá trình đàm phán về việc Serbia gia nhập liên minh châu Âu, việc đàm
phán, ban đầu bị phủ quyết bởi chính phủ Hà Lan, chỉ được mở lại khi chính quyền
Belgrade giao nộp tên tội phạm diệt chủng Mladic (phạm tội tàn sát người Hà Lan
trong cuộc tàn sát Srebrenica) cho toà án tội ác chiến tranh vào năm 2011.
Nay Hà Lan lại
đứng trước khả năng đóng vai trò quyết định trong việc gia tăng lệnh cấm vận và
cô lập Nga. Âu cũng là điều hợp lý vì 193 người Hà Lan vô tội đã chết một cách
oan uổng. Putin đã bị dồn vào chân tường và đang tứ bề thọ địch.
Ngoài ra Hà
Lan còn là thị trường nhập khẩu hàng hóa lớn nhất của Nga (chiếm 14.6%).
2) Công khai
và thật lòng ủng hộ quốc tế và sự điều tra của các tổ chức thế giới
Đây là một
cách để có thể lấy lại niềm tin đối với cộng đồng quốc tế và tháo bỏ các lệnh cấm
vận đối với Nga và là lối thoát cho cuộc khủng hoảng và Nga có thể duy trì sự
giao thương kinh tế với cộng đồng thế giới. Làm được việc này, Nga sẽ lấy lại
lòng tin với cộng đồng quốc tế và vị thế của Nga sẽ không bị lung lay trong thời
gian này. Tuy nhiên về lâu về dài an ninh quốc phòng của Nga (chính xác hơn là
chính quyền của Putin) sẽ bị đe dọa. Có lẽ nỗi lo sợ nhất của Putin đã đến. Đó
là tầm ảnh hưởng của Mỹ và châu Âu đã lan rộng vào sát biên giới của Nga. Đây
có thể tạo tiền đề cho một cuộc chạy đua vũ trang ngay giữa biên giới Ukraine
(với sự hỗ trợ của Mỹ và châu Âu) và Nga. Một chính quyền Kiev thân Châu Âu và
Mỹ sẽ nhận được một sự viện trợ đắc lực để khôi phục nền kinh tế. Ngoài ra,
Kiev còn sẽ có được sự trợ giúp về mặt quân sự qua hợp tác an ninh quốc phòng,
phát triển vũ khí, tăng cường sự hiện diện quân đội của các nước đồng minh
trong trường hợp Moscow gây hấn với Kiev.
Nếu sự căng thẳng
ở biên giới Ukraine và Nga leo cao thì sẽ dẫn đến các lệnh cô lập kinh tế đối với
Nga và sẽ mở ra thời kì gần giống với thời kì Chiến Tranh Lạnh. Và Liên Xô cũ
chính là một bài học cho Nga hiện giờ. Sự kiệt quệ về kinh tế chính là kết quả
của cuộc chạy đua vũ trang với Mỹ và đã dẫn đến sự tan rã của khối cộng sản
Đông Âu và của chính Liên Xô. Ngày nay, Nga cũng đang phải đối diện một trường
hợp tương tự. Sự tăng trưởng kinh tế của Nga dựa vào việc xuất khẩu khí đốt,
tài nguyên thiên nhiên và các khoáng sản. Các lệnh cấm vận của Washington đã
gián các đòn nặng nề đối với kinh tế của Nga thì cuộc chạy đua vũ trang với Mỹ
sẽ mở ra một cuộc sụp đổ toàn diện về kinh tế. Và khi kinh tế đã sụp đổ thì kéo
theo sự sụp đỗ vè mặt chính trị.
Trường hợp xấu
nhất là chiến tranh. Đây là trường hợp xấu nhất vì nền kinh tế của Nga đã bị kiệt
quệ vì các lệnh cấm vận của Mỹ và EU. Trong trường hợp Moscow tuyên chuyến với
Mỹ, việc duy trì khả năng chiến đấu cho quân đội Nga là rất thấp dựa trên một nền
kinh tế gần như sụp dổ. Xét về mặt đồng minh, trên thế giới Nga không hề có một
đồng minh thân cận và đắc lực. Trung Quốc có thể là một đối trọng với Mỹ nhưng
chưa bao giờ là đồng minh của Nga. Ngược lại, lợi ích kinh tế của Trung Quốc là
rất lớn nhờ việc hợp tác với Mỹ và châu Âu. Trung Quốc hiện nay là thị trường lớn
nhất với 1,3 tỷ dân. Các tập đoàn, công ty Mỹ đang đầu tư rất nhiều vào Trung
Quốc. Các công ty Mỹ và châu Âu đều xây nhà máy và thành lập các xí nghiệp, xưởng
ở Trung Quốc vì giá nhân công rẻ. Và Mỹ và châu Âu cũng chính là thị trường
chính tiêu thụ các mặc hàng và sản phẩm của Trung Quốc. Nên khả năng Trung Quốc
ủng hộ Nga trong trường hợp tuyên chiến vớ Mỹ là tương đối thấp. Thậm chí trong
sự kiện thảm họa máy bay MH17, Trung Quốc chỉ có thể tuyên bố một cách chung
chung "quan ngại sâu sắc về thảm họa và cần làm rõ".
Dĩ nhiên xét một
cách toàn diện, thật lòng ủng hộ cộng đồng quốc tế, chịu trách nhiệm trong cuộc
xung đột và bỏ rơi quân ly khai là khả dĩ nhất để tìm được một lối thoát cho
Nga trong tình thế hiện giờ. Tuy nhiên, Putin là một tên độc tài. Ông ta không
bao giờ chấp nhận sự ảnh hưởng của Mỹ và châu Âu, mà lại muốn Nga làm đối trọng
lại với Washington và EU. Và Putin sẽ không bao giờ chấp nhận điều hành đất nước
theo hướng Mỹ và châu Âu.
3) Đi đêm với
các nước có nạn nhân thiệt mang trong thảm họa máy bay MH17
Đây có thể nói
là một khả năng rất thấp và không bao giờ được chấp thuận bởi các quốc gia có nạn
nhân thiệt mạn bởi vì các nước này đều có một nền dân chủ pháp trị. Không khả
thi bởi vì đây là vấn đề nhân đạo nên bất cứ một sự đền bù về mặt kinh tế cũng
là điều đi ngược lại với những giá trị nhân đạo và tất cả thân nhân đều muốn mọi
sự minh bạch trong việc điều tra để biết được kẻ nào chịu trách nhiệm trong thảm
họa này. Đa số các nước đều là các nước có nền kinh tế vững mạnh nên các thân
nhân của nạn nhân sẽ không bao giờ chấp nhận một sự đền bù về mặt kinh tế. Và tất
nhiên các quốc gia này luôn đặt sinh mạng công dân là ưu tiên hàng đầu. Và các
quốc gia có nạn nhân bị thiệt mang đều là các nước đồng minh của Mỹ. Nên tất
nhiên là họ đều ủng hộ Mỹ trong cuộc xung đột này.
P/s: Khi tôi viết
những dòng này, tôi luôn nghĩ về thân phận của 2 nước Ukraine và Việt Nam. Hai
đất nước, hai dân tộc, một số phận: đều ở gần các nước láng giềng khổng lồ,
hung hăng và hiếu chiến và chịu một sự ảnh hưởng nặng nề từ các nước này. Tôi
thật sự cảm phục người dân Ukraine vì họ đã biết cách thoát Nga để trở về với
những giá trị văn minh của nhân loại (dân chủ và nhân quyền). Đây là một bước
đi đúng đắn của dân tộc Ukraine và sẽ đưa dân tộc Ukraine đi vào sự thịnh vượng
dù cho cái giá phải trà là rất nặng nề vì đã chọc giận ông hàng xóm hung hăng
và hiếu chiến là Nga. Tôi cũng đang suy nghĩ về hình ảnh của một nước Việt Nam
trong tương lai không xa khi đó dân tộc Việt Nam sẽ đứng lên và hạ bệ một chính
quyền thân Tàu và sẽ kéo nước Việt Nam đi vào con đường văn minh của nhân loại.
Chỉ có những giá trị văn minh là dân chủ và nhân quyền mới là cứu cánh cho một
dân tộc xâu xé lẫn nhau vì những mâu thuẫn trong quá khứ và bị kìm nén sự phát
triển bởi một chế độ độc tài đảng trị. Xin chúc mừng dân tộc Ukraine. Và tôi
xin gửi lời chia buồn sâu sắc đến các thân nhân của nạn nhân trong chuyến bay
MH17. Tất cả các nạn nhân đã chết một cách oan uổng chỉ vì sự xung đột về lợi
ích giữa các quốc gia.
Phụ lục: Diễn
biến chính xung đột ở Ukraine:
Vào ngày 22/2
năm nay người dân Ukraine ở Kiev đã xuống đường phản đối tổng thống Yanukovich
vì họ không chấp nhận một nước Ukraine thân Nga. Quốc hội Ukraine đã phế truất
ông và buộc ông phải lưu vong sang Nga. Trước nguy cơ một nước Ukraine thân EU
và Mỹ và áp đặt sự ảnh hưởng của Mỹ và phương Tây ngay sát biên giới của nước
Nga, Putin đã ra lệnh cho quân đội tiến vào lãnh thổ của Ukraine để chiếm
Crimea (dựng lên một cuộc trưng cầu dân ý "hình thức" vì hai phần ba
dân ở Crimea là người Nga). Việc chiếm Crimea chính là nhằm vào duy trì Hạm Đội
Biển Đen của Nga ở Crimea dể duy trì sự ảnh hưởng của Nga tại Đông Âu ("Tại
Kharkov, các tổng thống Ukraine và Nga là Viktor Yanukovich và Dmitri Medvedev
đã ký hiệp định, theo đói thời hạn trú đóng của Hạm đội Biển Đen của Nga tại Cộng
hòa tự trị Crimea sẽ kéo dài thêm 25 năm, kể từ năm 2017, tức là đến năm
2042"). Sau khi chiếm được Crimea, Putin vẫn duy trì lực lượng thân Nga ở
miền Đông Ukraine và hỗ trợ vũ trang cho các lực lượng này. Mục tiêu là gây leo
thang xung đột giữa quân chính phủ và các lực lượng ly khai. Sự xát nhập Crimea
đã gây một sự phẫn nộ từ EU và Mỹ. Ngay lập tức, Washington và EU đã ban hành
các lệnh cấm vận đối với Moscow.
Hoàng Việt Quốc /
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét